Μήνας: Μάιος 2012

Το απόγευμα του Σαββάτου που μας πέρασε (19 Μαΐου) ο κοινωνικός χώρος για την υγεία της λαϊκής συνέλευσης παρουσίασε τον εαυτό του σε μία κεντρική εκδήλωση στο Πολυτεχνείο Αθηνών όπου είχαν προσκληθεί να συμμετάσχουν και συνελεύσεις από άλλες γειτονιές, καθώς και κοινωνικά ιατρεία από την Αθήνα και άλλες πόλεις της επαρχίας.

Η συμμετοχή του κόσμου ήταν αρκετά ικανοποιητική για εμάς. Και ποσοτικά (γύρω στα 120 άτομα) και ποιοτικά. Τόσο από τις τοποθετήσεις όσο και από τις συζητήσεις που ανοίχτηκαν, πριν και μετά την εκδήλωση, σε πηγαδάκια, διαφάνηκε ότι η προοπτική συγκρότησης εγχειρημάτων αυτοοργάνωσης της υγείας υπάρχει στο μυαλό πολλών ανθρώπων σε αρκετές γειτονιές, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου κοινωνικά ιατρεία βρίσκονται ένα βήμα πριν το άνοιγμά τους. Μία τέτοια ήταν και η περίπτωση του “αυτόνομου κοινωνικού ιατρείου Βόλου”, το οποίο ουσιαστικά έκανε την πρώτη του παρουσίαση και ανακοίνωση του ανοίγματός του στις 28 Μαΐου.

Στην εκδήλωση αυτοπαρουσιάστηκαν η “ομάδα υγείας της πλατείας Συντάγματος”, το “δίκτυο κοινωνικής αλληλεγγύης και ψυχολογικής υποστήριξης Συνύπαρξη” και το “κοινωνικό ιατρείο αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης” (με κείμενο που έστειλε), ενώ το “εθελοντικό ιατρείο κοινωνικής αλληλεγγύης Ρεθύμνου” δεν μπόρεσε να παρευρεθεί καθώς ήταν προσκεκλημμένο την ίδια ημέρα σε άλλη εκδήλωση.

Στη συζήτηση που ακολούθησε αναπτύχθηκαν προσεγγίσεις πάνω στη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στους υγειονομικούς και στους μη υγειονομικούς που συμμετέχουν στον κοινωνικό χώρο για την υγεία, στον τρόπο που γίνεται η υποδοχή των αιτημάτων, στη διάχυση της ιατρικής γνώσης μέσα από μαθήματα αυτομόρφωσης, στη σύνδεση της πρωτοβάθμιας με την δευτεροβάθμια περίθαλψη, ενώ δεν έλλειψαν και οι εμπειρικές αναφορές για την κατάσταση που επικρατεί στα νοσοκομεία.

Από την μεριά του κοινωνικού χώρου για την υγεία κατατέθηκαν και συγκεκριμένες προτάσεις πάνω στην προοπτική συνεργασίας αυτοοργανωμένων εγχειρημάτων σε ζητήματα υγείας, περίθαλψης και ασφάλισης, οι οποίες όμως δεν συναντήθηκαν (τουλάχιστον σε πρώτη φάση) με τη διάθεση του κόσμου που συμμετέχει σε συλλογικότητες (συνελεύσεις γειτονιάς, κοινωνικά ιατρεία).

Κρατάμε, λοιπόν, τα ευχάριστα συναισθήματα από όλους αυτούς τους ανθρώπους που συναντήσαμε και με τους οποίους συζητήσαμε, βάζουμε ένα θετικό πρόσημο ως προς το τί μας άφησε αυτή η εκδήλωση, χαρήκαμε με τα εγχειρήματα αυτοοργάνωσης της υγείας τα οποία προετοιμάζονται σε άλλες γειτονιές και βρήκαμε πολλούς ακόμα λόγους (και συνοδοιπόρους) για να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάνουμε εδώ και κάποια χρόνια. Αυτόνομα, αυτοοργανωμένα και αντιιεραρχικά.

Η μπροσούρα της εκδήλωσης (κάντε δεξί κλικ στην εικόνα για να την κατεβάσετε σε μορφή pdf):

Το Σάββατο 19 Μαΐου, στις 6.30 το απόγευμα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας, θα πραγματοποιηθεί κεντρική εκδήλωση παρουσίασης του εγχειρήματος του κοινωνικού χώρου για την υγεία. Μία ευκαιρία να μοιραστούμε εμπειρίες και να διερευνήσουμε τις προοπτικές συνεργασίας πάνω σε ζητήματα υγείας, περίθαλψης και ασφάλισης. Παρακάτω παρατίθεται το σχετικό κάλεσμα:

Λίγα λόγια για τον κοινωνικό χώρο για την υγεία   

Ο κοινωνικός χώρος για την υγεία είναι ένα κοινωνικό εγχείρημα που αποσκοπεί αφενός στην επεξεργασία ζητημάτων υγείας που αφορούν όλους μας και αφετέρου στην προσφορά πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε όποιον απευθύνεται προς αυτόν. Λειτουργεί στον κατειλημμένο χώρο του πρώην ΠΙΚΠΑ στα Άνω Πετράλωνα με τη συμμετοχή υγειονομικών και μη. Στα πλαίσια αυτά πραγματοποιούνται σεμινάρια αυτομόρφωσης, κεντρικές παρεμβάσεις σε νοσοκομεία για ζητήματα περίθαλψης και ασφάλισης και προσπάθειες για δημιουργία θεραπευτικών ομάδων.

Η ιστορία μας

Ιστορικά, ξεκινάει το Μάρτιο του 2009 όταν η «συνέλευση για την υγεία» μαζί με τη λαϊκή συνέλευση Πετραλώνων, Κουκακίου, Θησείου κατέλαβαν το χώρο του πρώην ΠΙΚΠΑ Πετραλώνων. Από τότε στο χώρο λειτούργησε το κοινωνικό ιατρείο. Το καλοκαίρι του 2011, με την αναζωπύρωση των λαϊκών συνελεύσεων, ξεκίνησαν οι ζυμώσεις που οδήγησαν στον επαναπροσδιορισμό του εγχειρήματος και τη λειτουργία του τον Οκτώβριο. Έκτοτε, λειτουργεί ως κομμάτι της λαϊκής συνέλευσης και με περισσότερη συμμετοχή ανθρώπων -υγειονομικών και μη- από την γειτονιά, ανοίγει σταθερά 2 φορές την εβδομάδα ως χώρος πρωτοβάθμιας περίθαλψης αλλά και ως χώρος όπου συναντιόμαστε και συζητάμε γύρω από θέματα υγείας και μη, ενώ παράλληλα γίνονται αρκετές εκδηλώσεις γύρω από το θέμα της υγείας.

Σχετικά με την εκδήλωση

Η ιδέα μιας κεντρικής εκδήλωσης μας προέκυψε γιατί γινόμαστε αποδέκτες αιτημάτων ανταλλαγής εμπειριών, είτε από μεμονωμένα άτομα είτε από συλλογικές κινήσεις, που θα ήθελαν να εμπλακούν σε αυτό το πεδίο. Άλλωστε, όλο και περισσότερα παρόμοια εγχειρήματα εμφανίζονται τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα και παρακολουθούμε τη δημιουργία κοινωνικών ιατρείων με ποικίλα και ετερογενή χαρακτηριστικά: φιλανθρωπικά, εκκλησιαστικά, δημοτικά, συνδεδεμένα με ιατρικούς συλλόγους, Μ.Κ.Ο. κ.λ.π. Η δική μας στάση είναι ξεκάθαρη: αντιλαμβανόμαστε τον κοινωνικό χώρο για την υγεία ως κομμάτι του κινήματος και δεν επιθυμούμε τη σύνδεσή μας με τους παραπάνω θεσμούς. Η άποψή μας είναι ότι η υγεία και η περίθαλψη είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Η θέση μας για την υγεία συνδέεται με τη γενικότερη στάση μας απέναντι στα καθημερινά ζητήματα και έρχεται σε ρήξη τόσο με το υπάρχον σύστημα περίθαλψης όσο και με την ιδέα ότι η υγεία είναι μια σχέση ειδικών-ασθενών. Αντιλαμβανόμενοι, λοιπόν, τον εαυτό μας ως δομή αντιθέσμισης, είναι αυτονόητο να διευρύνουμε τον κύκλο αυτών που θα θέλαμε να συμμετέχουν στην εκδήλωση σε όλες τις λαϊκές συνελεύσεις, στα σωματεία βάσης, σε κάθε  αυτοοργανωμένο εγχείρημα, καθώς θεωρούμε πως ζητήματα υγείας, περίθαλψης και ασφάλισης άπτονται του περιεχομένου τους.

Σκοπός της εκδήλωσης δεν είναι να γίνει απλώς μια παρουσίαση των εγχειρημάτων και ανταλλαγή εμπειριών, αν και αυτό θα ήταν από μόνο του χρήσιμο. Σκοπός μας είναι τα εγχειρήματα υγείας, που τα ενδιαφέρει το παραπάνω πλαίσιο, μαζί με τις λαϊκές συνελεύσεις και τα σωματεία βάσης, αλλά και μεμονωμένα άτομα, που ενδιαφέρονται για το ζήτημα, να ψηλαφήσουν τις δυνατότητες μελλοντικής συνεργασίας και αν είναι δυνατόν να προβούν σε συλλογικές κινήσεις και δράσεις. Πεδία κοινής δράσης θα μπορούσαν να είναι το θέμα των ανασφάλιστων και ο αποκλεισμός ολοένα και μεγαλύτερων κομματιών του πληθυσμού από την πρόσβαση στην περίθαλψη, η αυτομόρφωση, η δημιουργία ενός ευρύτερου δικτύου αναδιανομής φαρμάκων.

Δεν θεωρούμε ότι έχουμε βρει τη λύση, ούτε για το πως πρέπει να είναι μια αντιθέσμιση που αφορά την υγεία, αλλά ούτε για το ποιες πρέπει να είναι οι επόμενες κινήσεις μας σε συλλογικό επίπεδο. Γι’ αυτό και θέλουμε να τις συνδιαμορφώσουμε και να δράσουμε από κοινού.

Πριν από κανένα δίμηνο η αντιεξουσιαστική εφημερίδα δρόμου “Άπατρις” (η οποία εκδίδεται στο Ηράκλειο της Κρήτης και κυκλοφορεί σε ολόκληρο το νησί) επικοινώνησε μαζί μας και ζήτησε εάν θα θέλαμε να συμμετάσχουμε σε ένα αφιέρωμα που ετοίμαζε πάνω στις νέες μορφές κοινότητας που ξεπηδούν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας στη βάση της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας και της αυτοοργάνωσης.

Εμείς ανταποκριθήκαμε και στο φύλλο του Μαρτίου διαβάσαμε το σχετικό αφιέρωμα με τίτλο “τρία άλφα συν ένα”. Μεταξύ άλλων, όσον αφορά το κομμάτι της αυτοοργάνωσης πάνω στο ζήτημα της υγείας, εκτός από τον κοινωνικό χώρο για την υγεία, παρουσιάζονται το Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ρεθύμνου και το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης στην Θεσσαλονίκη.

Παρακάτω παραθέτουμε το δικό μας κείμενο αυτοπαρουσιάσης του εγχειρήματος:

Η ιστορία του εγχειρήματος

Η ιστορία του εγχειρήματος του Κοινωνικού Χώρου για την Υγεία ξεκινά τον Δεκέμβρη του 2008, εν μέσω της εξέγερσης που ακολούθησε τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον Ειδικό Φρουρό Κορκονέα. Ήταν τότε που η συνολική αντιπαράθεση με τον κόσμο της εξουσίας επέτρεψε στους αγωνιζόμενους ανθρώπους να αρθρώσουν για πρώτη φορά ερωτήματα σχετικά με τις δυνατότητες δημιουργίας αντιδομών, ανοικτών αντιθεσμίσεων από τα κάτω. Οι ζυμώσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της εξέγερσης και της περιόδου που την ακολούθησε ανάμεσα στην ήδη υπάρχουσα Ανοικτή Συνέλευση για την Υγεία (ένα εγχείρημα στο οποίο συμμετείχαν εργαζόμενοι/ες από το χώρο της υγείας και όχι μόνο) και στη Λαϊκή Συνέλευση Κατοίκων Πετραλώνων-Θησείου-Κουκακίου οδήγησαν στην απόφαση κατάληψης του εγκαταλελειμμένου πρώην ΠΙΚΠΑ στα Άνω Πετράλωνα. Έτσι, από τον Απρίλη του 2009 στο χώρο του ΠΙΚΠΑ στεγαζόταν σε μόνιμη βάση η Ανοικτή Συνέλευση για την Υγεία, παράγοντας λόγο και δράση πάνω στα πολιτικά και κοινωνικά περιεχόμενα της Υγείας. Για δύο χρόνια, η Ανοικτή Συνέλευση για την Υγεία διοργάνωσε διάφορές εκδηλώσεις στο χώρο του ΠΙΚΠΑ, παρενέβη σε κεντρικό επίπεδο ανιχνεύοντας δυνατότητες διεκδίκησης στο πεδίο της Υγείας (αποκλεισμός ταμείων νοσοκομείων) και λειτούργησε χώρος συμβουλευτικής υποστήριξης- κοινωνικό ιατρείο. Ωστόσο το εγχείρημα φάνηκε να απευθύνεται περισσότερο σε πολιτικοποιημένα άτομα με συγκεκριμένες πολιτικές αναφορές, χωρίς να κατορθώνει να συναντήσει την τοπική κοινωνία, η οποία ναι μεν το αποδεχόταν, όμως δεν έδειχνε να αφομοιώνει τα πολιτικά του χαρακτηριστικά και τα προτάγματά του. Ήταν αισθητό πως ένα κοινωνικό ιατρείο δεν μπορεί να λειτουργεί ως αυτόνομη ομάδα ειδικών για την Υγεία, δεδομένου ότι σε θέματα υγείας είναι απαραίτητη η συμμετοχικότητα και δεν χωρούν λογικές ανάθεσης. Ζητούμενο είναι οποιαδήποτε αυτοοργανωμένη δομή Υγείας να εντάσσεται σε μια κοινότητα, η οποία θα συμμετέχει ενεργά στη λειτουργία της, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης και του οράματος για μια άλλη κοινωνία.

Σταθμός, λοιπόν, στην πορεία τόσο του εγχειρήματος όσο και της ίδιας της Λαϊκής Συνέλευσης Κατοίκων Πετραλώνων-Θησείου-Κουκακίου ήταν ο Ιούνης του 2011, όταν πια οι συνέπειες των επιλογών των κυρίαρχων κατέστησαν ολοφάνερες για το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός τεράστιου κεφαλαίου διαμαρτυρίας που κατέλαβε τις πλατείες και τους δρόμους των πόλεων.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η Λαϊκή Συνέλευση των κατοίκων των περιοχών μας λειτουργούσε ως τρόπος συλλογικής δράσης από τον Νοέμβριο του 2002, συγκαλούμενη κάθε φορά που προέκυπτε ένα ζήτημα που αφορούσε τους κατοίκους, διατηρώντας την αυτοτέλεια και την αυτονομία της, χωρίς δηλαδή να συγκροτείται ως μόνιμο σώμα με διαρκή χαρακτηριστικά. Ωστόσο, αυτό το πλαίσιο λειτουργίας, αποδοτικό και χρήσιμο για σειρά ζητημάτων που απασχόλησαν τους κατοίκους μέσα σε μια ολόκληρη δεκαετία, δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες που προκύπτουν από τη σημερινή συγκυρία. Έτσι, η Λαϊκή Συνέλευση απέκτησε μόνιμο χαρακτήρα, προσανατολιζόμενη αφενός στη κατεύθυνση της σταθερής δράσης πάνω σε ζητήματα που προκύπτουν από την επικαιρότητα και αφετέρου στη δημιουργία σταθερών αντιδομών, οι οποίες θα πραγματώνουν στο εδώ και τώρα κάτι από το σύνθημα που μας ακολουθεί σε όλη μας την πορεία: «Να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας».

Ο Κοινωνικός Χώρος για την Υγεία.

Στο πλαίσιο της απόφασης της Λαϊκής Συνέλευσης των Κατοίκων, συγκροτήθηκε το καλοκαίρι του 2011 η ομάδα εργασίας που ανέλαβε τη λειτουργία του Κοινωνικού Χώρου για την Υγεία, στην οποία συμμετέχουν από την αρχή υγειονομικοί και μη, μέλη της Λαϊκής Συνέλευσης των περιοχών μας. Ήδη από τις αρχικές συζητήσεις της ομάδας εργασίας προκρίθηκαν ως βασικοί άξονες λειτουργίας η δράση πάνω στα ζητήματα που προκύπτουν από τη διάλυση του δημόσιου συστήματος υγείας, η διάχυση της γνώσης πάνω σε ζητήματα υγείας και η λειτουργία ενός χώρου πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Κατάληψη ΠΙΚΠΑ.

Από τον Οκτώβριο του 2011, το εγχείρημα απέκτησε σάρκα και οστά ως αυτοοργανωμένη δομή πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Κάθε Τρίτη και Τετάρτη 17:00-20:00, γιατροί διάφορων ειδικοτήτων (παθολόγος, χειρουργός, ορθοπεδικός, ωτορινολαρυγγολόγος, πνευμονολόγος) καθώς και ομάδα υποστήριξης για ζητήματα ψυχικής υγείας και ρεφλεξιολόγος βρίσκονται εκ περιτροπής στο χώρο, παρέχοντας συμβουλευτική, επίλυση αποριών και υποστήριξη σε χρόνιες παθήσεις και γενικότερα σε θέματα ψυχικής και σωματικής υγείας (δεν γίνεται φυσικά συνταγογράφηση φαρμάκων), καθώς και ενημέρωση σε θέματα φαρμακευτικής αγωγής και εναλλακτικών λύσεων. Επιπλέον, οργανώνονται σεμινάρια αυτομόρφωσης (σεμινάριο Πρώτων Βοηθειών, σεμινάριο ρεφλεξολογίας κ.α.).

Μέσα σ’ αυτούς τους 5 πρώτους μήνες της λειτουργίας του, ο Κοινωνικός Χώρος για την Υγεία έχει υποδεχτεί περισσότερα από 100 αιτήματα από κατοίκους των γειτονιών μας και όχι μόνο και η συνολική ανταπόκριση που έχει από τη γειτονιά είναι για εμάς τουλάχιστον ελπιδοφόρα. Η εβδομαδιαία συνέλευση πραγματοποιείται κάθε Τετάρτη στις 20:00 και είναι ανοικτή τόσο σε κατοίκους των περιοχών μας, όσο και σε οποιονδήποτε/οποιαδήποτε ενδιαφέρεται να συνδράμει στο εγχείρημα.

Η φιλοσοφία και τα προτάγματα του εγχειρήματος.

Ο κοινωνικός χώρος για την Υγεία λειτουργεί ως αντιθέσμιση της Λαϊκής Συνέλευσης Κατοίκων Πετραλώνων-Κουκακίου-Θησείου και, άρα, μοιράζεται μαζί της τις αρχές της αυτοοργάνωσης, της αντιιεραρχίας και της προσπάθειας συναίνεσης στη λήψη αποφάσεων. Αυτό που επιθυμούμε όσοι και όσες σχετιζόμαστε με το εγχείρημα είναι να δημιουργήσουμε στο τώρα έναν υλικό και συμβολικό τόπο συλλογικοποίησης και αυτενέργειας των «από κάτω», μια εικόνα από το μέλλον μιας κοινωνικής οργάνωσης που απαντά στην ικανοποίηση των δικών μας αναγκών και επιθυμιών. Ως εκ τούτου, ο Κοινωνικός Χώρος για την Υγεία δεν δημιουργήθηκε για να καλύψει τα κενά που αφήνει το καταρρέον σύστημα δημόσιας υγείας ούτε για να προσφέρει φιλανθρωπία, αλλά για να γίνει μέρος ενός ευρύτερου κινήματος που θέλει να επιτεθεί στο σημερινό σύστημα κοινωνικής οργάνωσης, δομώντας όχι μόνο νέες συλλογικοποιήσεις, αλλά κυρίως νέες σχέσεις, σχέσεις αλληλεγγύης, ισοτιμίας και συντροφικότητας. Η επιλογή, άλλωστε, της λειτουργίας του Κοινωνικού Χώρου για την Υγεία σε έναν κατειλημμένο χώρο αντανακλά τη διάθεση ένταξης του εγχειρήματος στο πλαίσιο του συνολικότερου ανταγωνιστικού κινήματος. Συγχρόνως, η αποδοχή και η οικειοποίησή του από την τοπική κοινωνία αποτελεί μια μορφή έμπρακτης αλληλεγγύης σε αντίστοιχες κινήσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι μας διαφεύγει το γεγονός του αποκλεισμού ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων από την πρόσβαση σε υπηρεσίες Υγείας και της εξαθλίωσης που αυτός ο αποκλεισμός συνεπάγεται – αντίθετα: πιστεύουμε ότι οι αποκλεισμοί που επιβάλλει ο Καπιταλισμός μπορούν να πολεμηθούν μόνο με την απομάκρυνση από λογικές ανάθεσης και διαμεσολάβησης, μόνο μέσω της αντίστασης και της αλληλεγγύης μεταξύ των καταπιεσμένων. Έτσι, ο Κοινωνικός Χώρος για την Υγεία δεν έχει (και δεν επιθυμεί να αποκτήσει) σχέσεις με κρατικούς θεσμούς, κόμματα, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις κ.ο.κ.

Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, άλλωστε, στο εγχείρημα συμμετέχουν και μη υγειονομικοί (περισσότεροι μάλιστα από τους υγειονομικούς), καθώς επιδίωξή μας είναι και η συγκρότηση μιας διαφορετικής αντίληψης για την Υγεία, που θα ξεπερνά τη σχέση ειδικού-μη ειδικού και θα αξιοποιεί τις διαφορετικές εμπειρίες όλων μας (πασχόντων και θεραπευτών). Από τη μεριά μας, πιστεύουμε ότι η υγεία δεν αφορά μόνο τις εξειδικευμένες γνώσεις ενός ειδικού και ότι η θεραπεία δεν αφορά μόνο την επίσκεψη σε ένα ιατρείο, καθώς όλοι έχουμε εμπειρίες (σύντομες ή πιο επιμηκυμένες χρονικά) από μία ασθένεια τις οποίες μπορούμε να μοιραστούμε μεταξύ μας και να δώσουμε λύσεις. Με λίγα λόγια, όλοι μπορούμε σε κάποιο βαθμό να σταθούμε «θεραπευτικά» δίπλα σε κάποιον που το έχει ανάγκη. Όσο περισσότερο το εγχείρημα αυτό πλαισιωθεί από ανθρώπους (υγειονομικούς και μη) τόσο περισσότερο ανοίγονται οι δυνατότητες για μεγαλύτερη προσφορά, για περισσότερα πράγματα. Και είναι κάτι το οποίο το θέλουμε και το επιδιώκουμε. Οραματιζόμαστε μια υγεία που δε θα ορίζεται απλά ως απουσία ασθένειας και όπου η ιατρική δε θα ασκεί την εξουσία της πάνω στον πάσχοντα. Βλέπουμε τη θεραπεία ως μια ανθρωποκεντρική διαδικασία στην οποία εμπλεκόμαστε όλοι/ες και όλοι/ες οφείλουμε να συμμετέχουμε ισότιμα.