Κατηγορία: Εκδηλώσεις

Από το (πρώτο) κοινωνικό ιατρείο, στον Κοινωνικό Χώρο για την Υγεία και στον σημερινό γαλαξία των κοινωνικών ιατρείων: Μια διερεύνηση της δυναμικής των αντιθεσμίσεων μέσα από την τρέχουσα εμπειρία στο πεδίο της υγείας.

Εισαγωγή

Η συλλογική εμπειρία του Κοινωνικού Χώρου για την Υγεία αποτελεί ένα πλούσιο παράδειγμα γα την μελέτη των αντιθεσμίσεων. Οι συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκε η συγκεκριμένη αντιδομή, «η ανταγωνιστική τοποθέτησή της απέναντι στον κόσμο της εξουσίας και των θεσμών της, ο πρακτικός προσανατολισμός στην αυτοοργανωμένη ανταπόκριση προς τις τρέχουσες ανάγκες και στην άμεση, η εξαρχής συναρμογή της κινηματικής στάσης και του πειραματισμού πάνω στην εδαφικοποίηση της αυτονομίας είναι ενδεικτικά. Διατρέχοντας την ιστορία του Κονωνικού Χώρου για την Υγεία μπορούμε να σημειώσουμε ορισμένα θεμελιακά στοιχεία μιας πρακτικής αντιθέσμισης-αυτοθέσμισης. Εξετάζοντας τις αναφορές μας από την επαφή μας με το πλήθος των κοινωνικών ιατρείων μπορούμε να καταλάβουμε τα ελλείμματα και τις παγίδες που οδηγούν στον ρεφορμισμό, στον εναλλακτισμό και στην αφομοίωση των κοινωνικών δομών που φλερτάρουν με την αυτοοργάνωση.»

Διαβάστε περισσότερα

Με αφορμή τα 5 χρόνια της κατάληψης του πρώην ΠΙΚΠΑ στα Άνω Πετράλωνα (από τον Απρίλιο του 2009), ο κοινωνικός χώρος για την υγεία διοργανώνει εκδήλωση στο Πολυτεχνείο Αθηνών (Πατησίων), το Σάββατο 19 Ιουλίου, με τίτλο “αυτοοργάνωση και υγεία (reloaded)”. 2 χρόνια μετά την πρώτη δημόσια παρουσίαση και την κατάθεση των εμπειριών από την μέχρι τότε πορεία του εγχειρήματος, αυτή τη φορά τα θέματα που θα ανοιχτούν είναι:

• Τα κοινωνικά εγχειρήματα στον χώρο της υγείας, ο ρόλος και τα χαρακτηριστικά τους.
• Η κατάσταση στη δημόσια υγεία και περίθαλψη και οι προοπτικές αντίστασης και αγώνα.
• Οι αντιθεσμίσεις, τα όρια και οι αντιφάσεις τους στο σήμερα, προβληματισμοί για το μέλλον.

 

Υγειονομικές βόμβες και άλλα δαιμόνια: Σκέψεις με την αφορμή της προβολής του ντοκιμαντέρ “Ruins”

Απρίλιος του 2012: Ο τότε υπουργός υγείας Λοβέρδος καταθέτει την περιβόητη υγειονομική διάταξη η οποία προβλέπει, στα πλαίσια του «περιορισμού της διάδοσης λοιμωδών νοσημάτων», τον έλεγχο ομάδων υψηλού κινδύνου (περιλαμβάνοντας σε αυτές τους μετανάστες, τις εκδιδόμενες γυναίκες και τους χρήστες ναρκωτικών). Υπεύθυνο για το σχεδιασμό των επιχειρήσεων ορίζεται το ΚΕΕΛΠΝΟ και η αστυνομία «παρέχει κάθε νόμιμη συνδρομή στις περιπτώσεις απομόνωσης, περιορισμού-καραντίνας, νοσηλείας και θεραπευτικής αγωγής που κρίνεται επιβεβλημένη λόγω κινδύνου της δημόσιας Υγείας, είτε στη μεταφορά, είτε στη φύλαξη κατά τη νοσηλεία». Στα πλαίσια αυτά γίνεται «επιχείρηση-σκούπα», συλλαμβάνονται 31 γυναίκες και οι φωτογραφίες τους δίνονται στη δημοσιότητα μετά από εισαγγελική εντολή. Η κατηγορία που τους αποδίδεται είναι το κακούργημα της «βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης». Μεγάλο πανηγύρι θα στηθεί στα μέσα ενημέρωσης τα οποία παρουσιάζουν την όλη κίνηση ως απαραίτητη για την προστασία των ελλήνων αντρών και των οικογενειών τους.

Ακολούθησαν οι εκλογές του Μαΐου και η υπόθεση ξεχάστηκε. Η διάταξη αποσύρθηκε από την επόμενη κυβέρνηση, για να την επαναφέρει σε ισχύ ο τηλεϋπουργός Άδωνις Γεωργιάδης τον Ιούλιο του 2013.

Ίσως επειδή ήταν η στιγμή που χρειαζόταν να σταματήσουν οι λαϊκές αντιδράσεις εκείνης της περιόδου, με σημείο κορύφωσης τη διαδήλωση της 12ης Φλεβάρη. Έπρεπε να διαδοθεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα φόβου για να σπάσει η συλλογικοποίηση, να επιστρέψουμε στον ατομικισμό, στην απάθεια, στον κοινωνικό κανιβαλισμό, στον καναπέ και στο τηλεκοντρόλ. Σύσσωμο το σύστημα εξουσίας έπρεπε να κάνει μια μετατόπιση από το κράτος-εγγυητή της κοινωνικής ευημερίας -ρόλο που είχε απολέσει στα μάτια του πλήθους- στο κράτος καταστολής και ασφάλειας, με κύριο μέσο τον διαρκή και συστημικό εκφοβισμό. Εκεί όπου αμφισβητείται ο Νόμος και ανακύπτουν προοπτικές συλλογικής χειραφέτησης, το σύστημα εξουσίας έρχεται να καλύψει το πεδίο με τάξη και ασφάλεια.

Για τη διάχυση του φόβου απαιτείται η εφεύρεση και ο χειρισμός νέων πρακτικών. Αφού δεν κατάφεραν να απομονώσουν κάποιες κοινωνικές ομάδες με την προβολή της εικόνας του Εγκληματία, βρήκαν καινούργιο τρόπο για να το πετύχουν: την «υγειονομική βόμβα». Ο φόβος της ασθένειας λειτουργεί με πολύ πιο υπόγειο τρόπο και η ασάφεια του είναι αυτή που τον κάνει να φαίνεται πιο επικίνδυνος. Αν μπορείς να πάρεις τα (όποια) μέτρα σου για ένα διαρρήκτη τι μπορείς να κάνεις για να μην αρρωστήσεις; Η υγεία μας, η άγνοια και ο συνακόλουθος τρόμος γύρω από αυτήν, η παρουσίασή της ως υπόθεση ειδικών και μόνο, το κράτος ως εγγυητής της ασφάλειας, είναι ορισμένα σημαινόμενα που προκύπτουν μέσα από τις νέες αυτές πρακτικές διαχείρισης. Πρακτικές που αποτελούν χαρακιές στο κοινωνικό σώμα, πρακτικές που διαχωρίζουν και ενοχοποιούν ανθρώπους: γυναίκες, μετανάστες, χρήστες ουσιών, ομοφυλόφιλους. Και ας μη θεωρούμε καθόλου τυχαίο ότι η έννοια του «υγειονομικού κινδύνου» σε σχέση με συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες χρησιμοποιήθηκε και από τους ναζί.

Η καλλιέργεια του φόβου αμβλύνει και τις αντιστάσεις. Κακό πράγμα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, καλά τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά μπροστά στον κίνδυνο για τη δημόσια υγεία τι να κάνουμε; Και οι κοινωνικές ομάδες τις οποίες αφορά αυτό συνεχώς αυξάνονται. Αρχικά έκλεισαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης τους μετανάστες και τις μετανάστριες, ύστερα τις εκδιδόμενες, τους χρήστες ουσιών, τις οροθετικές και τελικά ό,τι εκφράζει τη διαφορετικότητα. Ο ορισμός της «επικινδυνότητας» παραμένει εσκεμμένα θολός για να εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό. Βλέπουμε ένα ακόμη πείραμα βιοπολιτικής διαχείρισης των κοινωνικών συμπεριφορών. Κάτι αντίστοιχο είχαμε δει και με την επιδημία του Η1Ν1, όταν έγινε μία παγκόσμια εκστρατεία τρομοκράτησης για να πλουτίσουν οι πολυεθνικές που παρήγαγαν το εμβόλιο. Άλλωστε το AIDS έχει από τη δεκαετία του ’80 χρησιμοποιηθεί, με τεράστια επιτυχία, για να στιγματίσει κοινωνικές ομάδες. Από την ενημέρωση του πληθυσμού, γυρνάμε πάλι στη χρήση του ως μπαμπούλα, ως έναν αόρατο φόβο, με στόχο όχι φυσικά τον έλεγχο της εξάπλωσης του αλλά τον ψυχολογικό έλεγχο του πλήθους. Είναι ένας καλός τρόπος εκτροφής του κοινωνικού κανιβαλισμού, για να στραφούμε εναντίον συγκεκριμένων ομάδων που κάποια στιγμή θα επιλέξει το κράτος να στοχοποιήσει.

Ο κοινωνικός εκφασισμός έρχεται, βέβαια, να πατήσει στις στέρεες βάσεις διάρθρωσης της ελληνικής κοινωνίας. Ο πορνοπελάτης απεκδύεται της προσωπικής του ευθύνης και γίνεται ο «οικογενειάρχης» και τα «παιδιά μας». Το θύμα (οι εκδιδόμενες ήταν είτε θύματα trafficking, είτε χρήστριες που το έκαναν για να εξασφαλίσουν τη δόση τους) γίνεται θύτης που απειλεί να καταστρέψει το ιερότερο κύτταρο της ελληνικής κοινωνίας: την οικογένεια. Δεν απειλείται μόνο η υγεία της, αλλά και τα ένοχα μυστικά της. Μπροστά σε αυτή την απειλή αναζητάται η προστασία της με την εδραίωση της πατριαρχίας, τη συντηρητικοποίηση, τον ατομικισμό, την κανονικοποίηση, θυμίζοντας ένα άλλο κυνήγι μαγισσών. Στιγματίζοντας τα «ξένα-μιαρά» σώματα, επιτυγχάνεται ο επαναπροσδιορισμός του «κανονικού» , του «υγιούς», του «ανεκτού». Δεν αρκεί η ενοχοποίηση, χρειάζεται και η διαπόμπευση για τον παραδειγματισμό των υπολοίπων. Το κράτος αφήνει ακόμα και τον προσχηματικό του χαρακτήρα σαν εγγυητής της υγείας του πληθυσμού και με την ωμή καταστολή στρέφεται εναντίον αυτών που το ίδιο έχει αποκλείσει από κάθε έννοια κοινωνικής παροχής, έχοντας πλέον και ως μέσο την φυσική τους εξόντωση.

Και ο ρόλος των υγειονομικών; Το ΚΕΕΛΠΝΟ (με τη δημοσιοποίηση των φωτογραφιών και τη λήψη αίματος χωρίς τη συγκατάθεση του ενδιαφερόμενου) φέρει τεράστιες ευθύνες για την καταπάτηση μίας σειράς ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κίνηση αυτή ήταν τόσο ακραία, ακόμα και με όρους αστικής δημοκρατίας, που προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις εναντίον της πολιτικής ηγεσίας. Οι υγειονομικοί οφείλουν όχι μόνο να μην συγκατατίθενται σιωπηλά σε τέτοιες πράξεις βίας και ακραίου ρατσισμού από την μεριά του κράτους, αλλά να τις πολεμούν με κάθε μέσον. Η σκιά που άφησε αυτή η απίστευτη ελεεινότητα έκανε τους εξαθλιωμένους τόσο καχύποπτους, ώστε δυσχεραίνεται και η όποια καλοπροαίρετη πρωτοβουλία, όπως π.χ. το μοίρασμα καθαρών συριγγών σε τοξικομανείς.

Κάπου στα ψιλά γράμματα μάθαμε ότι κάποιες από τις κατηγορούμενες αθωώθηκαν, ότι οι περισσότερες δεν ήταν καν οροθετικές. Δεν είχε και σημασία. Έμεινε όμως η εικόνα για άλλη μια φορά κακοποιημένων ατόμων στην οθόνη που αποτελούν δημόσιο κίνδυνο, έμεινε η ιδέα ότι απειλή για την κοινωνία είναι η διαφορετικότητα, ότι από όλες τις απειλές μας προστατεύει το κράτος. Πες, πες κάτι θα μείνει. Την επόμενη φορά που θα επιλέξουν τη διαπόμπευση κάποιου θα μας φανεί πιο φυσιολογικό…

Κοινωνικός χώρος για την υγεία

 

Έκτακτη ενημέρωση: Από την περασμένη εβδομάδα, ο “συλλογικός χώρος για την τροφή” είχε αποφασίσει να γίνει συλλογική κουζίνα σήμερα στην πλατεία Μερκούρη. Την ημέρα της δολοφονίας του Π. Φύσσα είχαν κολληθεί ήδη κάποιες αφίσες και γι’ αυτό θα ήταν άστοχο να ακυρωθεί η εκδήλωση. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια και λόγω της μέχρι τώρα ανυπαρξίας δράσεων στη γειτονιά, υπάρχει η σκέψη να εκμεταλλευτούμε αυτή τη συνάντηση για να κάνουμε μια πρώτη κουβέντα σχετικά με το πώς βλέπουμε τα πράγματα και πώς πορευόμαστε στο εξής.

Τα τελευταία 12 χρόνια κάτοικοι της περιοχής Πετραλώνων, Θησείου και Κουκακίου συναντιούνται, συζητούν και δρουν προσπαθώντας να δώσουν λύσεις στα προβλήματα που τους απασχολούν με ένα τρόπο αδιαμεσολάβητο και άμεσο. Σε αυτή τη βάση ξεκίνησε η Λαϊκή Συνέλευση Πετραλώνων-Θησείου-Κουκακίου να λειτουργεί ως συλλογική δράση από τον Νοέμβρη του 2002. Μέσα από παρεμβάσεις, δράσεις και το βασικότερο, μέσα από εγχειρήματα που σχηματοποιήθηκαν στην Λαϊκή Συνέλευση όπως ο “Κοινωνικός χώρος για την υγεία” που στεγάζεται στο κατειλημμένο πρώην ΠΙΠΚΑ στα πέτρινα των Πετραλώνων, η Λαϊκή Συνέλευση επιδιώκει να δώσει σάρκα και οστά στο σύνθημα “παίρνουμε τη ζωή μας στα χέρια μας”. Ένα τέτοιο εγχείρημα είναι και ο “Συλλογικός χώρος για την τροφή”.

Η ιστορία του “Συλλογικού χώρου για την τροφή” ξεκινά τον Οκτώβρη του 2011 όπου μια ομάδα εργασίας της Λαϊκής Συνέλευσης άρχισε να συζητά το ζήτημα της τροφής, δηλαδή την σχέση μας με την τροφή από την παραγωγή έως το πιάτο. Έχοντας μέσα από τις λαϊκές συνελεύσεις μας ανοίξει το πεδίο συζήτησης σε όλα όσα αφορούν στις ζωές μας, δεν θα μπορούσαμε παρά να σταθούμε κριτικά απέναντι σε αυτή την σχέση που, όπως την βιώνουμε μέσα στον καπιταλισμό, ενέχει την εκμετάλλευση, την καταπίεση και την λεηλασία. Φυσικά, αντιλαμβανόμαστε ότι ο αγώνας για μια άλλη σχέση με τη τροφή δεν μπορεί παρά να είναι συνολικός. Εμείς σταθήκαμε σε μια πτυχή του ζητήματος, αυτή της εξατομίκευσης που προωθεί ο κόσμος της εξουσίας.

Απέναντι σ’ αυτό προτάσσουμε ένα άλλο φαντασιακό, όπου οι άνθρωποι μετεξελίσσονται από ιδιώτες σε πλάσματα κοινοτικά. Στόχος του χώρου είναι να γίνει το “δεύτερο σπίτι μας”, όπου η αλληλογνωριμία, η αλληλεγγύη, η αλληλοϋποστήριξη και ο αλληλοσεβασμός είναι εκείνοι οι κρίκοι που θα βοηθήσουν το χτίσιμο ενός άλλου οράματος, για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο που θέλουμε και ονειρευόμαστε. Έτσι, αποφασίσαμε να συλλογικοποιήσουμε τις ανάγκες μας ξεκινώντας από τις κουζίνες μας.

Βρεθήκαμε λοιπόν στον χώρο όπου στεγάζεται σήμερα το εγχείρημα, έναν χώρο στη γωνία Δωριέων και Ταντάλου στα Άνω Πετράλωνα. Με εφόδιο την κοινή μας επιθυμία να δημιουργήσουμε ένα τόπο συνάντησης ξεκινήσαμε να χτίζουμε από το μηδέν την υποδομή μιας συλλογικής κουζίνας. Η μεταξύ μας όσμωση και η διαμόρφωση του εγχειρήματος με όρους αντιιεραρχικούς και συμμετοχικούς ήταν εξ αρχής το ζητούμενο. Γι’ αυτό και οι οικοδομικές εργασίες έγιναν από όλους εμάς, χωρίς ειδικούς. Θέλοντας να αμφισβητήσουμε έμπρακτα τους διακριτούς ρόλους, επιλέξαμε να διαμορφώσουμε τον χώρο έτσι ώστε να είναι ενιαίος, όπου δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στους “μάγειρες” και τους επισκέπτες. Όλη αυτή η διαδικασία έφερε νέους ανθρώπους κοντά στο εγχείρημα, αλλά και όλους μας πιο κοντά στην εμπειρία της κοινότητας.

Μέσα από ένα κύκλο συζητήσεων με σκοπό να ανακαλύψουμε τις κοινές μας αξίες που θα μπορούσαν να θεμελιώσουν το εγχείρημα, συνδιαμορφώσαμε τον τρόπο που λειτουργεί ο “Συλλογικός χώρος για την τροφή” μέχρι και σήμερα:

Όλοι και όλες συνεισφέρουμε όπως μπορεί ο καθένας και χωρίς εξειδίκευση αναλαμβάνουμε κυκλικά όλες τις εργασίες του χώρου. Επιδιώκουμε την συνάντησή μας κινούμενοι με μια ελευθεριακή αντίληψη που είναι αντίθετη σε διακρίσεις βάση του χρώματος, της φυλής, του φύλου, των σεξουαλικών προτιμήσεων ή οποιασδήποτε άλλης διάκρισης.

Θέλουμε οι μεταξύ μας σχέσεις να βασίζονται στην εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη και ισότιμα να συνεισφέρουμε ανεξάρτητα από το αν έχει κανείς λεφτά ή όχι από το αν έχει κανείς δουλειά ή όχι. Γι ‘αυτό το λόγο αποφασίσαμε τα έξοδα του χώρου να βγαίνουν με ελεύθερη συνεισφορά. Έτσι, δεν υπάρχει αντίτιμο στο φαγητό αλλά ο καθένας και η καθεμία αφήνει ό,τι μπορεί στο κουτί («γουρουνάκι») που υπάρχει στο χώρο.

Λειτουργούμε με μοναδικό αποφασιστικό όργανο την τακτική συνέλευση του χώρου. Αντι-ιεραρχικά και βάση συναίνεσης προσπαθούμε να αποφασίζουμε όλοι μαζί λαμβάνοντας υπόψη όλες τις απόψεις, αναζητώντας λύσεις που μας καλύπτουν όλους.

Η σχέση μας με τους μηχανισμούς της εξουσίας, της καταπίεσης και του ελέγχου είναι ανταγωνιστική. Συνεπώς, είμαστε αντίθετοι στη λογική της φιλανθρωπίας, την οποία αντιλαμβανόμαστε ως ένα μηχανισμό που εφαρμόζεται από τους πάνω για την συμμόρφωση των από κάτω. Γι’ αυτό και δεν θέλουμε καμία σχέση με φιλανθρωπικούς φορείς αλλά ούτε και με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, τις οποίες βλέπουμε να εργάζονται για την αφομοίωση της αντίστασης απ΄ τον κόσμο της εξουσίας.

Είμαστε ανεξάρτητοι από κόμματα και από πολιτικές συλλογικότητες. Θέλουμε όμως ο “Συλλογικός χώρος για την τροφή” να είναι ένας χώρος ζύμωσης και ελεύθερης διακίνησης πολιτικών απόψεων και κριτικής.

Έτσι, εδώ και ενάμιση περίπου χρόνο κάποιοι άνθρωποι σε (σχεδόν) καθημερινή βάση μαγειρεύουν και τρώνε συλλογικά. Επίσης κάποια απογεύματα ο χώρος είναι ανοιχτός για καφενείο, συζητήσεις και εκδηλώσεις και τέλος, γίνονται προβολές ταινιών κάθε Κυριακή βράδυ.

.

Το ζητούμενο είναι η αντάμωσή μας με στόχο την κοινότητα

Σκοπός αυτού εδώ του ενημερωτικού είναι να σας παρουσιάσουμε τι έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα. Για να είμαστε όμως ειλικρινείς, οφείλουμε να σας παραθέσουμε και μερικές από τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες μας, τις αδυναμίες μας και τα όνειρά μας…

Αυτό που επιθυμούμε πάνω απ’ όλα για ένα τέτοιο εγχείρημα είναι να μπορέσει να σταθεί σαν παράδειγμα για όσους σκέφτονται να κάνουν το βήμα προς τη συλλογικοποίηση. Με άλλα λόγια, θέλουμε τον πολλαπλασιασμό τέτοιων εγχειρημάτων στη γειτονιά μας και παντού. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια κινητοποιούνται πολλοί προς μία τέτοια κατεύθυνση. Σήμερα δραστηριοποιούνται στην πόλη μας πολλές συλλογικές κουζίνες, συλλογικοί μπαχτσέδες κ.τ.λ. Μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες μας μέχρι τώρα είναι ότι δεν καταφέραμε να δημιουργήσουμε ισχυρούς δεσμούς με άλλα τέτοια εγχειρήματα. Το κάλεσμα όμως προς μία τέτοια κατεύθυνση παραμένει ανοιχτό και αποτελεί εξάλλου μια βασική μας στόχευση: η δικτύωση όλων αυτών των εγχειρημάτων με την προοπτική να επαναπροσδιορίσουμε από κοινού την σχέση μας με την τροφή συνολικά και την σχέση μας με την παραγωγή και την προμήθεια ειδικά. Με αυτό το σκεπτικό έχουμε ανοίξει μια συζήτηση για μια ακόμη επιθυμία μας, την δυνατότητα της αστικής καλλιέργειας. Τέλος, σε μια απόπειρα αυτοκριτικής, αναγνωρίζουμε ότι κάθε δράση παραμένει λειψή δίχως τον λόγο της. Γι’ αυτό και ο “Συλλογικός χώρος για την τροφή” επιχειρεί να αυτοπαρουσιαστεί εδώ, να κοινοποιήσει τη δράση του, τις σκέψεις και τα προτάγματά του και πάνω σε αυτή τη βάση σας καλεί να γνωρίσετε το εγχείρημα από κοντά.

Συλλογικός χώρος για την τροφή